فریاد از روزی که حسرت میخوریم!
یکی از نامهای قیامت، یوم الحسرة است به این معنا که انسان‌ها در روز قیامت حسرت می‌خورند که چرا آن کار را کردم؟ چرا این کار را نکردم؟ ای کاش آن کار را انجام نمی‌دادم، ای کاش این کار را انجام می‌دادم. و خلاصه این که دائم با خود کلنجار می‌رود و اعمالش را بررسی می‌کند و انگشت حسرت به دهان می‌گیرد .
وقتی می‌بیند که ارزش نماز اول وقت چقدر است افسوس می‌خورد که چرا بی جهت نمازهایش را اول وقت نخوانده است؟
وقتی متوجه ارزش روزه‌های مستحبی می‌شود حسرت می‌خورد که چرا روزهای کوتاه زمستان را که می‌توانسته روزه بگیرد را بی دلیل از دست داده است؟
هنگامی که متوجه ارزش احترام به پدر و مادر می‌شود؛ غصه می‌خورد که چقدر راحت از این راه می‌توانسته توشه جمع کند و نکرده است.
آنگاه که به پرونده اعمالش می‌نگرد که چه گناه‌هایی با زبانش مرتکب شده، افسوس می‌خورد که چرا در دنیا بر زبانش لگام نزده و آن را رها کرده تا هر چقدر می‌خواهد دروغ بگوید، تهمت بزند، غیبت کند و آبروی مردم را ببرد و ...
یکی از نامهای قیامت، یوم الحسرة است به معنای این که انسان‌ها در روز قیامت حسرت می‌خورند که چرا آن کار را کردم؟ چرا این کار را نکردم؟ ای کاش آن کار را انجام نمی‌دادم، ای کاش این کار را انجام می‌دادم. و خلاصه این که دائم با خود کلنجار می‌رود و با چرا و کاش اعمالش را بررسی می‌کند و انگشت حسرت به دهان می‌گیرد .
وقتی ارزش مال حلال را می‌نگرد حسرت می‌خورد که چرا در دنیا تمام همّ و غمش این بوده که فقط مال و ثروت جمع کند و به فکر حلال بودن آن نبوده است. در قرآن آمده که ظالم انگشت حسرت به دندان می‌گزد و می‌گوید:
"وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا(1)؛ روزی که ظالم دستان خود را به دندان گزد و گوید: ای کاش راهی را که رسول در پیش گرفته بود، در پیش گرفته بودم."
"یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا (2)؛ اى واى، کاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم."
"لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءنِی وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا (3)؛ او [بود که] مرا به گمراهى کشانید پس از آن که قرآن به من رسیده بود. و شیطان همواره فروگذارنده انسان است."
و خلاصه این که برای جمیع اعمالش حسرت می‌خورد. اما افسوس و صد افسوس که در آن روز، حسرت خوردن سودی ندارد و باید پاسخ اعمالش را بدهد و به خاطر اعمال ناپسند و گناهانش دچار غضب و عذاب الهی می‌شود. در آیه‌ای دیگر از قرآن کریم آمده است:
"اَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطتُ فِى جَنبِ الله"؛ آنگاه که، هر نفسى که به خود آید و فریاد واحسرتا! برآرد و گوید: واى بر من! که امر خدا را فرو گذاشتم و فرمان‌های خدا را انجام ندادم و در حق خود ظلم و تفریط کردم. (4)
وقتی می‌بیند که ارزش نماز اول وقت چقدر است افسوس می‌خورد که چرا بی جهت نمازهایش را اول وقت نخوانده است؟ وقتی متوجه ارزش روزه‌های مستحبی می‌شود حسرت می‌خورد که چرا روزهای کوتاه زمستان را که می‌توانسته روزه بگیرد را بی دلیل از دست داده است؟ هنگامی که متوجه ارزش احترام به پدر و مادر می‌شود؛ پشیمان می‌شود که چقدر راحت از این راه می‌توانسته توشه جمع کند و نکرده است.
"در یکى از تفاسیر، ذیل آیه فوق آمده است: ابوالفتح بن برهانى، در فقه سرآمد بود و بر عامه مردم پیشوایى داشت و مال فراوانى گرد آورد و به بغداد رفت و تدریس نظامیه به او واگذار شد، و در همدان مُرد. هنگامى که وفات او نزدیک شد، به یارانش گفت بیرون بروند، وقتی تنها شد، به صورت خود مى‌زد، و مى‌گفت: " یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطتُ فِى جَنبِ الله" و خطاب به خود مى‌گفت:
یا ابا الفتح ! در طلب دنیا و کسب جاه، و آمد و رفت به درگاه پادشاهان، زندگى خویش را تباه کردى . آنگاه گفت: از صاحبان دانش، در شگفتم که چگونه غافل ماندند؟ و جامه حرص، به مهلک‌ها کشاندند. چنان پیرامون ستمگران مى‌گردند، که گویى به هنگام مناسک، پیرامون خانه خدا در گردشند و پیوسته این آیه را تکرار مى‌کرد، تا جان داد.
شیخ بهایی می‌گوید: از اینگونه مردن، به خدا پناه مى‌بریم! و از او درخواست مى‌کنیم که بر ما منت نهد، و توفیق رهایى از این وبال و گمراهى عطا فرماید." (2)
خاضعانه از درگاه خدای مهربان می‌خواهیم که توفیق دهد در این دنیا نَفْسمان بیدار شود و قبل از این که در قیامت به حسابمان رسیدگی شود، اعمال خود را محاسبه نماییم تا از حسرت‌خورندگان قیامت نباشیم .
پی‌نوشت‌ها:
1- فرقان/ 27.
2- فرقان/ 28.
3- فرقان/ 29.
4- سوره زمر/ 56 .
5- برگرفته از کشکول شیخ بهایی، دفتر اول .
تبیان
مهری هدهدی
| 
